„Woń miła” – teologiczno-alegoryczna interpretacja obrzędów kadzenia w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego
Okadzenie po modlitwach u stopni ołtarza
Pierwsze okadzenie, po modlitwach u stopni, ma przebieg dość prosty. Kapłan nakłada trzykrotnie kadzidło na rozżarzone węgle błogosławiąc je. Poświęcone w ten sposób kadzidło, będąc sakramentalium, oddala działanie zła, sprowadza oświecenie oraz nadnaturalnie wzmacniające cnoty. Błogosławieństwo, które udziela kapłan, podnosi to dzieło natury do porządku nadprzyrodzonego. Kadzidło przez fakt spalania przywodzi na myśl ducha ofiary, przypominając człowiekowi, że ma wyniszczać się w ogniu miłości, poświęcając się całkowicie na służbę Bogu.
Wznoszące się Obłoki kadzidła, powstałe z jego spalenia, mają symbolizować modlitwę, która ma być wzniesieniem serca i umysłu do nieba, oddaniem duszy Bogu. Zanim celebrans nałoży kadzidło, diakon zwraca się do niego z prośbą o błogosławieństwo. W trakcie nakładania kadzidła odmawia modlitwę: „Ab illo benedicaris”. Z tekstu modlitwy przebija kolejna symbolika kadzidła, jako oznaka uwielbienia Boga i oznaka szacunku religijnego dla rzeczy świętych. Pierwszoplanowy sens kadzenia, tj. oczyszczenie i ochrona, które naturalnie sugeruje kadzidło, nabrało z czasem charakteru oddawania czci.
Obrzęd rozpoczyna się od potrójnego okadzenia krzyża, oddając w ten sposób cześć całej Trójcy Świętej współdziałającej w misterium krzyża. Następnie okadzane są relikwie świętych, których ciała były naczyniami Ducha Świętego, a którzy jaśnieć będą w światłości Bożej. Jest to również wyraz prośby, aby święci wspierali nasze modlitwy swoim wstawiennictwem. Wreszcie kapłan dokładnie okadza się cały ołtarz, gdyż to pierwsze okadzenie głownie jego dotyczy. Otoczenie ołtarza dymem kadzidła M. Gihr interpretuje jako symboliczne ukazanie, iż staje się on „mistycznej Kalwarią, tajemniczą górą mirry i pagórkiem kadzidła (por. Pnp 4, 6)”. Jest to również wyraz adoracji dla Chrystusa, którego ten ołtarz symbolizuje. Wreszcie kapłan jest okadzany trzykrotnie, przez co wyraża się cześć dla kapłaństwa Chrystusowego. W ten sposób okadzanie na początku Mszy jest prawdziwym rytuałem otwierającym, który powtarza się na początku Mszy wiernych. Zarówno kapłan jak i wierni, zostają w duchowy sposób przeniesieni z tego świata do atmosfery świętości. Takie spojrzenie na obrzęd kadzenia może mieć swoje źródło biblijne. W Starym Testamencie (Kpł 16, 12) znajdziemy nakaz, mówiący, że służba arcykapłana nie może się rozpocząć bez kadzidła, który według abp. Nowowiejski stał się przyczyną upowszechnienia się kadzenia w kościele rzymskim. Pierwsze okadzenie nawiązuje również do wizji św. Jana (Ap 8, 3), który widział anioła ofiarującego Bogu modlitwy świętych pod symboliką kadzidła. Tak więc Kościół chce wzorować się na liturgii niebieskiej i pod zasłoną swoich znaków, chce naśladować hołd chwały w ten sposób składany niebie, ku chwale Jego Oblubieńca.
W tym pierwszym okadzeniu papież Innocenty III widział symbol modlitw Chrystusa za swój Kościół. XVII wieczny autor, Bartolommeo Gavanti, połączył to wyjaśnienie ze skupionym na tematem Wcielenia schematem interpretacji pierwszej części Mszy Świętej. W tym kluczu proponował interpretacje tego okadzenia jako obrazu modlitw, które Chrystus ofiarował za nas jako nienarodzone dziecko w łonie Najświętszej Maryi Panny. Starotestamentalne nawiązanie widziano również w osobie samego posługującego – turyferariusza, dbającego o utrzymanie żarzących się węgli w kadzielnicy, którą zanosi do ołtarza. Wypełnia w ten sposób to samo zadanie, jakie spełniali lewici w Świątyni Jerozolimskiej. Serce posługującego powinno goreć w chwili gdy „rozlewał wokół siebie zapach religijności i zachowania się anielskiego”.
Ewangelia
Drugie użycie kadzidła ma miejsce w czasie odśpiewania Ewangelii. We Mszy Świętej z asystą wyższą na czele procesji do miejsca odśpiewania Ewangelii idzie usługujący z kadzielnicą. Amalariusz z Metzu widzi w niej symbol dążenia do nieskazitelnych cnót, które pochodzą od Chrystusa. W związku z tym kadzidło idzie przed Ewangelią, aby dostarczało rozkosznej woni, tak jak dobre czyny Chrystusa poprzedziły Jego naukę. Okadzenie tekstu biblijnego stanowi akt adoracji Jezusa Chrystusa i Jego zbawczej prawdy. Co więcej, obłoki kadzidła, które otaczają księgę i rozchodzą się po świątyni, mają symbolicznie przypominać, że przez głoszenie Ewangelii rozszerza się znajomość Zbawiciela. To kadzenie stanowi również przypomnienie, że głoszenie Ewangelii jest, zgodnie ze słowami św. Pawła (por. 2 Kor 2, 14-15), zbawienną wonnością dla świata. Po odśpiewaniu Ewangelii diakon okadza celebransa jako przedstawiciela Pana. W ten sposób przed i po Ewangelii jest oddawany hołd Zbawicielowi, najpierw za pośrednictwem księgi Jego słowa, a później za pośrednictwem Jego reprezentanta.
Dodaj komentarz