„Woń miła” – teologiczno-alegoryczna interpretacja obrzędów kadzenia w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego
Podniesienie
Kadzidło jest użyte ostatni raz podczas podniesienia, jest to obrzęd prosty, pozbawiony dodatkowych modlitwy i ceremonii. Okadzenie w tym miejscu jest symbolem i wyrazem pobożnego, unoszącego się ku niebu uwielbienia i hołdu. Kadzenie w tym miejscu ma inne znaczenie niż w poprzednich momentach liturgii. Kadzidło zazwyczaj oznacza modlitwę, ewentualnie też dar ofiarny, w efekcie czego jest dokonywane na stojąco, wiąże się błogosławieństwem, a także towarzyszącą obrzędowi modlitwie. Okadzenie Najświętszego Sakramentu stanowi natomiast akt kultu, uwielbienia i hołdu (latri), w związku z czym dokonuje się na klęcząco, nie błogosławi się wcześniej kadzidła, a także nie odmawia się dodatkowych modlitw. Błogosławieństwo wskazuje na cel oczyszczający i oddalający działanie złego, dlatego tym bardziej jest zrozumiały jego brak w tym momencie, gdyż Pan Bóg jest najświętszy i w żaden sposób nie może być poświęcony czy oczyszczony. Podczas tego kadzenia, wszyscy uczestnicy liturgii powinni za pomocą wewnętrznych aktów oddawać Bogu najwyższy hołd latreutyczny.
John Bechoffen, w swoim dziele Quadruplex missalis expositio, przedstawia duchową interpretację, która w płonącym kadzidle widzi chęć rozpalenia serc obecnych, aby byli bardziej pobożni i żarliwi, aby mogli pełni czci i gorliwości wielbić Tego, który jest blaskiem wiecznego światła i pochłaniającego ognia, który nigdy nie gaśnie.
Podsumowanie
Widzimy, że obrzęd okadzenia, który stał się bardzo ważnym znakiem w liturgii, nabrał w historii Kościoła wielkiego znaczenia symbolicznego, które miało stanowić pomoc dla wiernych, aby poprzez ten znak byli pobudzani do uczestnictwa w liturgii i życia chrześcijańskiego. Św. Tomasz z Akwinu pisał o stosowaniu kadzidła jako o jednym z tych symboli, które zawsze będą używane w obrzędach, ponieważ kadzenie oznacza kult i cześć, które muszą być zawsze obecne. Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego posiada bogate obrzędy i modlitwy, które wskazują na różne aspekty znaczeniowe rytu kadzenia, chodzi tu zarówno o teologię zawartą w modlitwach i gestach, jak i późniejsze, alegoryczne interpretacje. Reforma liturgiczna po Soborze Watykańskim II uprościła te obrzędy, jednakże zwyczajna forma rytu rzymskiego jak najbardziej zachowuje używanie kadzidła i byłoby wielką stratą, gdyby obrzęd ten był marginalizowany.
Podejście czysto praktyczne może powodować lekceważenie tego gestu, gdyż obrzęd kadzenia rzeczywiście nie ma żadnego praktycznego celu. Jednak robiąc nawiązanie do namaszczenia w Betanii można powiedzieć, że kadzidło jest to ludzka ofiara, nasze oddanie, wyraz miłości, jest „błogosławionym marnowaniem, którym – niczym Maria – spalamy drogocenne kościelne perły”. Romano Guardini odwołując się do gestu Marii napisał: „Podobnież ma się sprawa z kadzidłem: jest w nim tajemnica piękności, niewiedzącej o żadnych korzyściach, ale powstającej samorzutnie, Tajemnica miłości, gorejącej i spalającej, przechodzącej nawet przez śmierć. Także i tutaj zatrzymuje się oschły umysł i pyta: Na co to wszystko?”.
Liturgia przemawia do nas swoimi symbolami i chce, aby one stały się naszym językiem, aby zewnętrzne gest i obrzędy formowały nasze wnętrze. Obecne współistnienie dwóch form rytu rzymskiego stanowi szansę, aby teologia i symbolika kadzidła obecna w nadzwyczajnej formie, mogła stać się pomocą do głębszego poznania i odczytania tego obrzędu, a co za tym idzie, do jeszcze większego docenienia i zrozumienia go podczas celebracji według Mszału Pawła VI. Byłoby to jedną z okazji to wypełnienia papieskiej woli wzajemnego ubogacania się obu form.
Bibliografia
«Sobór Trydencki, Sesja XXII, Nauka o Mszy Świętej», w: A. Baron, H. Pietras, Dokumenty soborów powszechnych, T. 4 (Kraków 2004).
Amalariusz z Metzu, Dzieła, T.1 Święte obrzędy Kościoła (Lublin 2016).
Atchley E. G. C. F., A history of the use of incense in divine worship (Londyn 1909).
Benedykt XVI, «List do biskupów o Motu Proprio», w: https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/listy/list_summorum_07072007.html [29.04.2018].
Brinktrine J., Msza Święta (Warszawa 1957).
Chalufour J.-D., Przewodnik po Mszy Świętej (Kraków 2012).
Durand W., On the mass and each action pertaining to it (Turnhout 2013).
Fortescue A., O’Connell J. B. i Reid A., The Ceremonies of the Roman Rite Described (Londyn 2009).
Gihr M., Ofiara Mszy świętej: wykład dogmatyczny, liturgiczny i ascetyczny dla duchowieństwa i świeckich, T. 2 (Warszawa 2012).
Gihr M., Ofiara Mszy świętej: wykład dogmatyczny, liturgiczny i ascetyczny dla duchowieństwa i świeckich, T. 3 (Warszawa 2012).
Guardini R., Znaki święte (Wrocław 1987).
Gueranger P., The Holy Mass (Londyn 2005) [e-book, Kindle].
Jungmann J. A., The Mass of the Roman Rite. Its origins and development (Missarum Sollemnia) (Nowy Jork 1961).
Konstytucja Sacrosanctum Consilium.
Kwasniewski P., «Incense as the Sacramental of Devotion», w: http://www.newliturgicalmovement.org/2016/06/incense-as-sacramental-of-devotion.html [30.04.2018].
Monti J., A Sense of The Sacred, Roman Catholic Worship in the Middle Ages (San Francisco 2012) [e-book, Kindle].
Mszał Rzymski. Przekład polski i objaśnienia opracowali o.o. Benedyktyni z opactwa Tynieckiego (Poznań 1963).
Nadolski B., Liturgika, T. 4 Eucharystia (Poznań 2011).
Nowowiejski A. J., Wykład Liturgii Kościoła Katolickiego, T. 5 Msza Święta (Płock 1993).
Nowowiejski A. J., Wykład Liturgji Kościoła Katolickiego, T. 3 O środkach rozwinięcia kultu (Ząbki 2012).
Porosło K., «Tajemnica miłości, woni i ofiary, czyli słowo o kadzidle i kadzielnicy», w: J. Hadelski, Msza Święta – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć, Wykład liturgii Mszy (Poznań 2013) 588-591.
Quarti P. M., Rubricae Missalis Romani commentariis illustratae (2011).
Wronka A., «Kadzidło w liturgii», Mysterium Christi 1 (4; 1929/1930) 16-21.
Dodaj komentarz